ಹಲಸಿನ ಪದ

(ಆರ್ಥಗಳಿಗೆ ಟಿಪ್ಪಣಿ ಸಂಖ್ಯೆ¹ಟಿಪ್ಪಣಿಯನ್ನು ಒತ್ತಿ)

ಆಚ ಮನೆಯ ಅಟ್ಟುಂಬಳಂದ
ಬತ್ತಾ ಇದ್ದೊಂದು ಪರಿಮ್ಮಳಾ.
ಹಲಸಿನ ಹಣ್ಣಿನ ಸುಟ್ಟವು ಕಾಣ್ತು,
ಎಣ್ಣೆಗೆ ಬಿಟ್ಟವು ಬಳಂಬಳ..2
ಆಚ = ಆಚೆ
ಅಟ್ಟುಂಬಳಂದ = ಅಟ್ಟು+ಉಂಬ+ಒಳ = ಅಡಿಗೆ+ಊಟದ+ಕೋಣೆ
ಬತ್ತಾ ಇದ್ದೊಂದು =ಬರುತ್ತಾ ಇದೆ ಒಂದು
ಪರಿಮ್ಮಳಾ = ಪರಿಮಳ


ಆಗಳೇ ಕಂಡಿದೆ ರೆಚ್ಚೆಯ ಗೂಂಜಿಯ
ಗಡಸುಗ ಅಗುದು ತಿಂಬದರ.
ವರ್ಷದ ಶುರುವಿನ ಹಲಸಿನ ಹಣ್ಣು,
ಬಿಡ್ಲೆ ಎಡಿಗ ನಮಗದರ..?3
ಆಗಳೇ = ಆಗಲೇ
ರೆಚ್ಚೆ= ಸಿಪ್ಪೆ
ಗೂಂಜಿ =ತೋಳೆಗಳ ತೊಟ್ಟು
ಗಡಸುಗ = ಕರು ಹಾಕದ ದನ
ಅಗುದು ತಿಂಬದರ = ಅಗಿದು ತಿನ್ನುವುದನ್ನು
ಶುರುವಿನ =  ಮೊದಲಿನ
ಬಿಡ್ಲೆ ಎಡಿಗ = ಬಿಡಲು ಸಾಧ್ಯವೇ 
ನಮಗದರ = ನಮಗೆ ಅದನ್ನು..


ಈಗಳೇ ಹೆರಟರೆ ಸಿಕ್ಕುಗು ಎನಗೂ
ಅಚ್ಚುಮಿಯಕ್ಕ ಕೊಡದ್ದಿರ.
ಬಪ್ಪಗ ನಾಲ್ಕು ಸೊಳೆತೆಕ್ಕೊಳೆಕ್ಕು
ನಾಳಂಗೆ ದೋಸೆ ಮಾಡ್ವದರ..4
ಈಗಳೇ = ಈಗಲೆ
ಹೆರಟರೆ = ಹೊರಟರೆ (ಹೋದರೆ)
ಸಿಕ್ಕುಗು = ಸಿಗಬಹುದು
ಎನಗೂ = ನನಗೂ
ಅಚ್ಚುಮಿಯಕ್ಕ = ಲಕ್ಷ್ಮೀ ಅಕ್ಕ  ಲಕ್ಷ್ಮೀ = ಅಚ್ಚುಮಿ
ಕೊಡದ್ದಿರ = ಕೊಡದಿರಳು
ಬಪ್ಪಗ = ಬರುವಾಗ
ಸೊಳೆ = ಹಲಸಿನ ತೋಳೆ
ತೆಕ್ಕೊಳೆಕ್ಕು = ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳ ಬೇಕು
ನಾಳಂಗೆ = ನಾಳೆಗೆ
ಮಾಡ್ವದರ = ಮಾಡೋಣ ಅದನ್ನು..

ದೋಸೆಗೆ ಶುಂಠಿ ಚಟ್ನಿದೆ ಮಾಡುವ,
ಇಲ್ಲದ್ರೆನಗೆ ಕೂಪಲೆಡಿಯ.
ನಾಲ್ಕೈದು ದೋಸೆಗ ಆದರೂ ಬೇಕು,
ತೆಳ್ಳಂಗೆ ಎರದರೆ ಸಾಕಾಗ!5
ಇಲ್ಲದ್ರೆನಗೆ = ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ನನಗೆ 
ಕೂಪಲೆಡಿಯ = ಕುಳಿತತುಕೊಳ್ಳಲಾಗದು
ತೆಳ್ಳಂಗೆ = ತೆಳ್ಳಗೆ
 ಎರದರೆ = ಹುಯ್ದರೆ
ಸಾಕಾಗ = ಸಾಕಾಗದು


ಎಂತಕೂ ಇರಲಿ ತೆಳ್ಳವು ಅಕ್ಕಿ,
ಬೊದುಲಲಿ ಉದಿಯಪ್ಪನ್ನಾರ.
ಹಿಟ್ಟಿನ ಕಡದು ಚುಂಯಿಚುಂಯಿ ಎರದು
ಒಟ್ಟಿಂಗೆ ತಿಂಬ ನಾವದರ..6
ಎಂತಕೂ = ಯಾವುದಕ್ಕೂ
ತೆಳ್ಳವು = ನೀರುದೋಸೆ
ಬೊದುಲಲಿ = (ನೀರಲ್ಲಿ) ನೆನೆಯಲಿ
ಉದಿಯಪ್ಪನ್ನಾರ = ಸೂರ್ಯೋದಯದ ತನಕ
ಹಿಟ್ಟಿನ = ಹಿಟ್ಟನ್ನು (ದ್ವಿತಿಯಾ ವಿಭಕ್ತಿ, ಷಷ್ಠಿ ಅಲ್ಲ)
ಕಡದು = ಕಡೆದು 
ಎರದು = ಹುಯ್ದು
ಒಟ್ಟಿಂಗೆ = ಒಟ್ಟಿಗೆ
ತಿಂಬ = ತಿನ್ನುವ 
ನಾವದರ = ನಾವು ಅದನ್ನು


ಸುಟ್ಟವು, ಕೊಟ್ಟಿಗೆ, ಬೇಳೆಯ ಹೋಳಿಗೆ
ಎಲ್ಲವು ಆವ್ತು ಒಟ್ಟಾರೆ.
ಊರಿಡಿ ಪರಿಮ್ಮಳ,ತಡವಲೆ ಎಡಿಯ,
ಒಂದರಿ ಹಣ್ಣಿನ ಕೊರದರೆ..7
ಸುಟ್ಟವು = ಕಜ್ಜಾಯ,ಮುಳ್ಕನ
ಕೊಟ್ಟಿಗೆ = ಕಡುಬು
ಬೇಳೆ = ಹಲಸಿನ ಬೀಜ
ಎಲ್ಲವು ಆವ್ತು ಒಟ್ಟಾರೆ = ಇವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ಮಾಡಬಹುದು.

ಊರಿಡಿ ಪರಿಮ್ಮಳ = ಊರಿಡೀ ಮರಿಮಳ,
ತಡವಲೆ = ತಡೆಯಲು
ಎಡಿಯ = ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ
ಒಂದರಿ ಹಣ್ಣಿನ ಕೊರದರೆ = ಒಮ್ಮೆ ಹಣ್ಣನ್ನು ಕೊರೆದು ತುಂಡು ಮಾಡಿದಮೇಲೆ..

ಜಾಲಿನ ಕರೆಯ ತುಳುವನ ಸುಟ್ಟವು,
ತೋಟದ ಬಕ್ಕೆಯ ಬೆಶಿ ಸೀವು.
ಸೋಂಟೆಯ ಹೊರಿವಲು, ಉಪ್ಪಿಲಿ ಹಾಕುಲು
ನಮ್ಮವು ಬಂದು ಕೇಳ್ತವು..8
ಜಾಲಿನ = ಜಾಲು+ಇನ = ಅಂಗಳ+ದ
ಕರೆಯ = ಕೊನೆಯ, ಮೂಲೆಯ
ತುಳುವ = ಒಂದು ರೀತಿಯ ಹಲಸು, ತೋಳೆಗಳು ಮೆತ್ತಗೆ ಇರುತ್ತವೆ
ಸುಟ್ಟವು =ಕಜ್ಜಾಯ
ಬಕ್ಕೆ = ಇನ್ನೊಂದು ಬಗೆಯ ಹಲಸು, ತೋಳೆಗಳು ಗಟ್ಟಿಯಿರುತ್ತವೆ 
ಬೆಶಿ = ಬಿಸಿ
ಸೀವು = ಪಾಯಸ
ಸೋಂಟೆ = ಹಲಸಿನ ಚಿಪ್ಸ್  
ಹೊರಿವಲು = ಹುರಿಯಲು
ಉಪ್ಪಿಲಿ = ಉಪ್ಪಿನಲ್ಲಿ
ಹಾಕುಲು = ಹಾಕಲು
ನಮ್ಮವು  = ನಮ್ಮವರು (ಬಂಧುಗಳು)
ಕೇಳ್ತವು = ಕೇಳುತ್ತಾರೆ 
 

ಆಚೊಡೆ ಈಚೊಡೆ ಪಗರುವ ಹಣ್ಣುಗ,
ಇಡ್ಕದ್ದೆ ತಿಂಬದೆ ನಮ್ಮ ಕೆಲಸ..
ಬೇಳೆಯ ಮಡುಗಿ ಸಾಂತಾಣಿ ಮಾಡಿರೆ,
ವರ್ಷಕ್ಕಾತು ಎಕ್ಕಸಕ..9
ಆಚೊಡೆ = ಆಚ+ಹೊಡೆ = ಆ + ಬದಿ
ಈಚೊಡೆ = ಈಚ+ಹೊಡೆ = ಈಬದಿ
ಪಗರುವ = ಸಾಗುವ,ಕೈಬದಲಾಯಿಸುವ
ಹಣ್ಣುಗ = ಹಣ್ಣುಗಳು
ಇಡ್ಕದ್ದೆ = ಎಸೆಯದೆ
ತಿಂಬದೆ = ತಿನ್ನುವುದೇ
ಬೇಳೆ = ಬೀಜ
ಮಡುಗಿ = ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಎಂಬ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ
ಸಾಂತಾಣಿ = ಹಲಸಿನ ಬೀಜ ಉಪ್ಪು ಹಾಕಿ ಬೇಯಿಸಿ, ಬಿಸಿಲಲ್ಲಿ ಒಣಗಿಸಿದ ಕುರುಕಲು ತಿಂಡಿ
ಮಾಡಿರೆ = ಮಾಡಿದರೆ,
ವರ್ಷಕ್ಕಾತು = ವರ್ಷವಿಡೀ ತಿನ್ನಲು
 ಎಕ್ಕಸಕ. = ಬೇಕಾದಷ್ಟಾಯಿತು

ರೆಚ್ಚೆಯು ಬಿಡದ್ದ ಗೂಂಜಿಯು ಬಿಡದ್ದ
ಹಲಸಿನ ಹಣ್ಣು ನಮಗಾಗ.
ಪರಿಮ್ಮಳ ಬಪ್ಪ ತುಳುವನ ಕೊಟ್ಟರೆ,
ಎರಡೆರಡು ಗಡಿಗ ಸಾಕಾಗ..10
ರೆಚ್ಚೆಯು ಬಿಡದ್ದ = (ತೋಳೆ) ಸಿಪ್ಪೆಯ ಬದಿಯಿಂದಲೂ ಬಿಡಿಸಲಾಗದೇ
ಗೂಂಜಿಯು ಬಿಡದ್ದ = ತೊಟ್ಟಿನ ಬದಿಯಿಂದಲೂ ಬಿಡಿಸಲಾಗದೇ
(ಜಟಿಲ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಇದು ಉಪಮೆ, ಗಾದೆ)

ನಮಗಾಗ = ನಮಗೆ ಆಗದು.
ಬಪ್ಪ = ಬರುವ
ಗಡಿಗ = ಗಡಿಗಳು = ತುಂಡು ( ಹಲಸಿನ 1/8  ಭಾಗ)
ಸಾಕಾಗ = ಸಾಕಾಗದು, ತಿಂದು ತೃಪ್ತಿಯಾಗದು.

ಬೇಗವೇ ಹೋವ್ತೆ, ಅಜಪ್ಪುಲೇ ಸೇರ್ತೆ,
ಎಲ್ಲರು ಹಂಚಿರೆ ರುಚಿ ಜಾಸ್ತಿ..
ಅಜ್ಜಂದ್ರು ನೆಟ್ಟದು ಆ ಮರ ಅಂದು,
ಇಂದಿಂಗು ಪಾಲಾಗದ್ದ ಆಸ್ತಿ..!11
ಬೇಗವೇ ಹೋವ್ತೆ = ಬೇಗನೆ ಹೋಗುತ್ತೇನೆ
ಅಜಪ್ಪುಲೆ = ತೋಳೆ ಬಿಡಿಸಲು ಸೇರುತ್ತೇನೆ,
ಹಂಚಿರೆ = ಹಂಚಿದರೆ
ಅಜ್ಜಂದ್ರು  = ಅಜ್ಜಂದಿರು
ನೆಟ್ಟದು = ನೆಟ್ಟದ್ದು
ಇಂದಿಂಗು = ಇಂದಿಗೂ
ಪಾಲಾಗದ್ದ ಆಸ್ತಿ = ಪಾಲು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳದ 



...

• ಶ್ವೇತಾ ಕಕ್ವೆ (26-02-2021)